ازدواج موقت در افغانستان رشد می کند

صیغه یا ازدواج موقت پدیده ای است که گفته می شود هزاران مهاجر افغان با بازگشت از هجرت، آنرا در کشورشان احیا کرده اند. ازدواج موقت، در اسلام یک مساله جنجال برانگیز است؛ چراکه مسلمانان شیعه باور دارند، پیامبر اسلام صیغه را مجاز دانسته بود، در حالیکه در افغانستان عمدتاً سنی مذهب، پیروان اهل سنت معتقد اند ازدواج موقت در شرع ممنوع است. مردی با 18 زن محمد غفور، شهروند مزارشریف است که برخلاف بسیاری از شهروندان دیگر افغان، می گوید طی 28 سال که از عمرش می گذرد، دست کم 18 زن داشته است. شماری از این زنان برای یک ماه یا یک سال با آقای غفور به سر برده اند و برخی شان هم برای تنها 2 ساعت یا حتی کمتر از آن. غفور یک دانشجو است. او می گوید این درست همان چیزی بوده که می خواسته است؛ چراکه او توان پرداخت حدود دو هزار دلار برای برگزاری مراسم عروسی را در افغانستان ندارد و برعلاوه آن، آماده انجام این کار و پذیرفتن این مسئولیت هم نیست. غفور می گوید این عوامل موجب شد او به سوی عقد ازدواج موقت بشتابد. شناخت و آشنایی، نخستین چیزی بود که غفور را به سوی ازدواج موقت کشاند. این مرد افغان می گوید برای نخستین بار در سالهای مهاجرت در ایران، اقدام به ازدواج موقت کرده بود. مولوی محمد قاسم انصاری، خطیب مزاری صیغه را معادل خوشگذرانی می داند غفور حدود 8 سال پیش، با یک بیوه زن توافق کرده، نزد ملای محل رفته و برای مدت معین، حدود یک ماه، این زن را به طور رسمی به عقد موقت خود درآورده بود. اما در افغانستان، کشوری که ازدواجها همواره تا آخر عمر ادامه می یابد و طلاق، ناپسند قلمداد می شود، ازدواج موقت یا عقد زناشويی کوتاه مدت، یک مساله جدی است. این نوع ازدواجها در دوره حاکمیت رژیم طالبان و حتی پیش از آن در افغانستان، به ندرت صورت می گرفت. اما حالا شایعات مبنی بر افزایش این نوع ازدواجها دست کم در مزارشریف، جایی که گروه بزرگی از شیعیان سکونت دارند، انشتار یافته است. روند اجرای ازدواج موقت خیلی ساده است؛ برای عقد نکاح موقت یا صیغه، مرد و زنی که با یکدگر موافقت کرده اند، نزد یک ملا می روند و ملا در چند دقیقه آنها را برای مدت معین مزدوج می سازد. بعد از طی این مدت، آنها می توانند با توافق هم مدت ازدواج شان را تمدید کنند یا هم آنرا فسخ سازند. ازدواج موقت ازدواج زنان بيوه است اما این نوع ازدواج غالبا با زنان بیوه صورت می گیرد نه با دوشیزگان. ولی چرا زنان رو به ازدواج موقت می آورند. بی بی زیبا 35 ساله که یک دختر و یک پسر دارد در گوشه ای از شهر مزار شریف زندگی می کند. او درجریان جنگهای دهه 1990 میلادی در کابل، در اثر برخورد خمپاره ای به خانه اش، شوهرش را از دست داد. اما بعد از مرگ شوهر اولی، هیچ کس دیگر حاضر نشد با او ازدواج کند. زیبا می گوید که تاکنون طی 3 سال گذشته، 3 بار با سه مرد به طور جداگانه ازدواج موقت انجام داده که هر کدام بیش از یک ماه طول نکشیده است. او گفت که بیش از یک دهه انتظار کشید تا کسی به سراغش بیاید و با او ازدواج کند، اما بخت با زیبا یار نبود و تاکنون کسی او را به ازدواج دایم اش درنیآورده است. زیبا خاطر نشان می کند که پدرش هم توان پرداخت هزینه های اجارة خانه، خوراک و پوشاک او و بچه هایش را ندارد و او که بی سواد است، هم نتوانسته در جای کار بیابد. زیبا می گوید از طرف دیگر، او نمی خواست به فحشا رو آورد. بنابرین، روزی حاضر شد با مردی که خاله اش برای او معرفی کرده بود، ازدواج موقت کند. زیبا می گوید این مرد حاضر نبود او را برای همیشه به عقدش درآورد. بنابرین، به نظر زیبا درست ترین راه همین بود که ازدواج موقت برقرار کند. ازدواج موقت در نزد اهل سنت و شيعيان شیخ محمد حسن توسلی، از علمای شیعه مزارشریف می گوید: “حضرت علی هم چندین مورد ازدواج موقت انجام داده است. حضرت امام حسین مجتبی، نواده پیامبر اسلام، هم 4 زن دایمی و نزدیک به 70 زن موقت داشت. صیغه به سبب جلوگیری از فحشا در جامعه، مجاز قرار داده شده است.” شيخ محسن توسلی رواج صيغه را اسباب مهار فحشا می داند او می افزاید: “روشن است که همه انسانها خواهش شهوانی دارند و زنان بیشتر از مردان. زنانی که شوهران شان را از دست داده اند و کسی حاضر به ازدواج با آنها نیست، نمی توانند همینگونه بمانند و نیاز است برای فراهم آوردن نیازمندهای آنها و رفع شهوت، کسی با آنها ازدواج کند.” اما آقای توسلی می گوید که این ازدواج شرایط ویژه خود را دارد و هر مردی بی جهت نمی تواند زنی را به عقد موقت خود در آورد. اما در افغانستان عمدتاً سنی مذهب، علمای پیروی اهل سنت می گویند در یک مقطع زمانی حضرت پیامبر صیغه را مجاز کرده بود اما بعد از آنکه مواردی از فحشا در نتیجه آن دامنگیر جامعه آن زمان شد، حضرت پیامبر آنرا دوباره ممنوع ساخت. مولوی محمد قاسم انصاری، خطیب روضه شریف منسوب به حضرت علی در این باره می گوید: “صیغه به معنای رنگ دادن وقت (خوشگذرانی) است که جوانان را ارضا کند. ازدواج موقت را اسلام ممنوع قرار داده است و این اصلا جایز نیست.”

ازدواج موقت، در اسلام یک مساله جنجال برانگیز است؛ چراکه مسلمانان شیعه باور دارند، پیامبر اسلام صیغه را مجاز دانسته بود، در حالیکه در افغانستان عمدتاً سنی مذهب، پیروان اهل سنت معتقد اند ازدواج موقت در شرع ممنوع است.