زنان و ظلمی دیگر؟!

زماني كه در سال 1318، عفت تجارتچي به عنوان اولين خلبان زن ايراني با هواپيماي شخصي پرواز كرد، شايد آمده بود راه را براي ديگر خلبانان زن باز كند تا بدون توجه به معيارهاي جنسيتي، بتوانند به عنوان كاپيتان پرواز كند. كاپيتان مريم بخشي، صاحب صداي يكي از دو زني بوده كه مسافران ايرلاين‌هاي ايراني تاكنون از داخل كابين خلبان شنيده‌اند؛ با همان صدا مي‌گويد، ايرلاين‌ها براي جذب خلبان آزمون مي‌گذارند، اما زنان، علي‌رغم كسب نمرات بالا، جذب نمي‌شوند.” وي مي‌افزايد، ايرلاين‌هاي داخلي ديد خوبي به خلبانان زن ندارند و پرواز آن‌ها نياز به فرهنگ‌سازي بيشتري دارد. در عين حال، دبير انجمن شركت‌هاي هواپيمايي در گفت‌وگو با خبرنگار ايسنا ابراز عقيده مي‌كند كه زنان خلبان بهتر است به جاي پرواز، به وظايف فطري خود بپردازند! به گفته مهدي علي‌ياري، خلباني در ايران دشوار و با استرس زيادي همراه است و فرهنگ كشور اقتضا مي‌كند زن‌ها بيشتر به وظايف فطري خود بپردازند. اين در حالي است كه كاپيتان بخشي چنين مواردي را بيشتر نوعي بهانه‌جويي براي عدم جذب خلبانان زن مي‌داند. وي به ايسنا مي‌گويد: مگر خلبانان زن چند بار در زندگي وضع حمل مي‌كنند؟ آنهم در شرايطي كه مردان خلبان نيز در دوره كاري خود بار‌ها از مرخصي استفاده مي‌كنند. در هر صورت، طبق قانون، خلبانان زن هم مثل مردان مي‌توانند هدايت هواپيما را در دست گيرند. معاون سازمان هواپيمايي كشوري در اين زمينه اظهار مي‌كند كه از نظر سازمان هواپيمايي كشوري، استخدام و پرواز خلبانان زن منعي ندارد و گواهينامه خلباني براي تمام فارغ‌التحصيلان، اعم از زن و مرد، صادر مي‌شود. عليرضا منظري اضافه مي‌كند كه درنهايت، اين ايرلاين‌ها هستند كه دست به گزينش خلبان مي‌زنند. به گفته وي، در برابر پرواز خلبانان زن مقاومت رواني وجود دارد و برخي فكر مي‌كنند زنان نمي‌توانند به عنوان كاپيتان پرواز كنند؛ هرچند كه خلبانان زن در مواردي قابل‌تر از مردان هستند. يكي از كارشناسان پرواز نيز در گفت‌وگو با ايسنا ابراز عقيده مي‌كند كه ناموفق بودن زنان خلبان در تست‌هاي روانشناسي پرواز، دليل عدم تمايل ايرلاين‌ها به جذب خلبانان زن است. محمد بشارتي مي‌گويد: خلبان‌ها بايد قدرت تصميم‌گيري بالا و واكنش سريع داشته باشند؛ اما زنان چندان در اين كار موفق نيستند. اين در حالي است كه رييس پژوهشكده استاندارد و حقوق دانشگده هوا و فضا با تاكيد بر آنكه خلباني نياز به دقت بالايي دارد، دقت و ظرافت زنان در انجام امور را بيشتر از مردان مي‌داند. گل‌رو مي‌گويد، زنان كمبودي براي انجام وظايف خلباني ندارند و با توجه به دقت و حساسيت بيشتر مي‌توانند بهتر از خلبانان مرد عمل كنند. در شركت هواپيمايي كاسپين نيز هيچ خلبان زني وجود ندارد. اصغر رزاقي – مديرعامل شركت هواپيمايي كاسپين- به ايسنا مي‌گويد، خلباني شغلي مردانه و مشكل است؛ هرچند تاكيد مي‌كند كه با توجه به اينكه موانع قانوني و شرعي براي استفاده از خلبان زن وجود ندارد، ايرلاين‌ها مي‌توانند از آن‌ها استفاده كنند. رزاقي با اشاره به بي‌ميلي ايرلاين‌هاي داخلي به جذب خلبانان زن، مي‌گويد: ايرلاين‌ها خلبان با تجربه را نمي‌گذارند از خلبان بي‌تجربه استفاده كنند. مساله‌اي كه گل‌رو نيز به آن اشاره مي‌كند و مي‌گويد: زنان خلبان به دليل نداشتن تجربه لازم هنوز نتوانسته‌اند جايگاه خود را در خطوط هوايي كشور پيدا كنند. اما گذشته از تجربه پروازي به عنوان يكي از ويژگي‌هاي مهم خلبانان ايرلاين‌ها، به اعتقاد مديرعامل شركت هواپيمايي ايران‌ايرتور، خلبانان مرد بر خلبانان زن اولويت دارند. مهدي صادقي مي‌گويد كه با توجه به ويژگي‌هايي چون حساسيت و جسارت در اين حرفه، ايرلاين‌ها بيشتر از خلبانان مرد استفاده مي‌كنند. به‌گفته وي، در ايران زمينه براي پرواز خلبانان زن وجود نداشته و تنها درصد كمي از زنان متقاضي اين كار هستند. در حال حاضر حدود پنج، شش خلبان زن وجود دارد و نزديك به 20 نفر نيز در حال طي دوره‌هاي آموزشي هستند؛ آن‌هم در وضعيتي كه به‌دليل خارج شدن آموزش خلباني از كنكور سراسري و محدود شدن آن به آموزشگاه‌هاي آزاد، هر كدام به‌طور متوسط ، براي طي دوره خلباني مبلغي در حدود 30 ميليون تومان هزينه مي‌كنند؛ در شرايطي كه با دريافت گواهينامه پرواز نيز در داخل كشور بازار كار ندارند. به‌گفته دبير انجمن شركت‌هاي هواپيمايي، تجربه و نگاه واقع‌بينانه نشان مي‌دهد كه پرواز خلبانان زن در ايران چندان ميسر نشده است. علي‌ياري مي‌گويد: يك زن را در جمع وسيع مردان به‌راحتي نمي‌توان به‌كار گرفت. به گزارش خبرنگار ايسنا، سميرا نوروزي يكي از زناني است كه گواهينامه خلباني خود را از فيليپين دريافت كرده و در آزمون سازمان هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران نيز قبول شده است، اما اكثر شركت‌هاي هواپيمايي كشور حاضر به استفاده از وي در كادر پروازي نيست. وي مي‌گويد: علي‌رغم اينكه مدارك بنده هيچ نقصي ندارد، به عنوان كمك خلبان از بنده استفاده نمي‌شود. نوروزي با اشاره به اينكه در ايران زنان و مردان در اكثر مشاغل همپاي هم فعاليت مي‌كنند نسبت به اينكه در صنعت هوانوردي از زنان به عنوان خلبان يا كمك خلبان استفاده نمي‌شود ابراز گله كرد. وي تاكيد مي‌كند اگر قرار است از زنان در اين زمينه بهره گرفته نشود چرا اساسا اين افراد مورد آموزش قرار مي‌گيرند.

دبير انجمن شركت‌هاي هواپيمايي مي‌گويد، ايرلاين‌هاي داخلي به دلايل شغلي و فرهنگي، تمايلي به جذب خلبانان زن ندارند: “شرايط زندگي زنان مانند بارداري، به طور طبيعي آنها را محدود مي‌كند.”زماني كه در سال 1318، عفت تجارتچي به عنوان اولين خلبان زن ايراني با هواپيماي شخصي پرواز كرد، شايد آمده بود راه را براي ديگر خلبانان زن باز كند تا بدون توجه به معيارهاي جنسيتي، بتوانند به عنوان كاپيتان پرواز كند. در عين حال، دبير انجمن شركت‌هاي هواپيمايي در گفت‌وگو با خبرنگار ايسنا ابراز عقيده مي‌كند كه زنان خلبان بهتر است به جاي پرواز، به وظايف فطري خود بپردازند!