مشاور پژوهشکده خانواده دانشگاه شهید بهشتی میگوید : لازم است والد تنی قبل از ازدواج مجدد، کودک را از این جریان آگاه سازد. البته این موضوع بستگی به سن کودک هم دارد، برای مثال اگر کودک زیر 3 سال است، این موضوع زیاد برای او قابل درک نیست، اما برای کودک 4 تا 6 ساله مسئله کمی متفاوت است و ممکن است با گفتن جریان به این صورت که “به زودی دارای یک مادر جدید می‌شوی و می‌توانی او را هرطور دوست داری صدا بزنی” مسئله برای کودک بازگو شود.
شهرزاد برهان‌زاده در گفت‌وگو با خبرنگار مهرخانه، در توصیف مادر یا پدرناتنی گفت: هر زن و شوهری که ازدواج می‌کنند و بعد از مدتی زندگی زناشویی‌شان به هر دلیلی مانند طلاق یا فوت یکی از زوجین خاتمه می‌یابد، اگر حاصل ازدواجشان فرزند یا فرزندانی باشد و مادر یا پدر، مجدداً با فرد دیگری ازدواج کنند، والد جدید به عنوان پدر یا مادر ناتنی شناخته می‌شود.
او با بیان اینکه والد ناتنی نقش پیچیده‌ای بر عهده دارد، اظهار داشت: نمی‌توان از والد ناتنی انتظار داشت که همان احساسی که مادر یا پدر اصلی دارند، او نیز داشته باشد. مهم‌ترین چیزی که یک والد ناتنی باید در نظر داشته باشد موقعیتی است که در آن قرار می‌گیرد. این فرد باید توجه داشته باشد اگر جدایی والدین کودک ناشی از طلاق باشد، این موضوع می‌تواند برای او بسیار سخت و دردآور باشد؛ چراکه این کودکان اغلب در رؤیاهایشان آرزو دارند پدر و مادر دوباره به‌هم بپیوندند. به همین دلیل اگر والدی مجدداً ازدواج کند، کودک این آرزو را برباد رفته می‌بیند و همین امر باعث ایجاد خشم، احساس گناه و ناراحتی برای او خواهد شد و همین احساس خشم می‌تواند در رابطه‌اش با نامادری یا ناپدری تأثیرگذار باشد.
کودکانی که پدر یا مادرشان فوت کرده است
این کارشناس ارشد تربیتی در خصوص کودکی که یکی از والدینش فوت کرده است، بیان داشت: اگر کودک در مراحل خردسالی باشد، معمولاً تصویر روشنی از والد ازدست‌رفته و نوع ارتباطت‌شان با یکدیگر ندارد، اما اگر فرزند بزرگ‌تر باشد و ارتباط عاطفی زیادی با والد اصلی خود برقرار کرده باشد، مرگ والد و جایگزین‌شدن شخص دیگری به عنوان پدر و مادر برای او بسیار ناراحت‌کننده است. لازم است که والدین ناتنی این موضوع را مدنظر داشته باشند تا وقتی با این نقش وارد یک زندگی جدید می‌شوند، انتظار این نوع برخورد و واکنش را از فرزندان ناتنی داشته باشد.
مادر ناتنی که قبلاً مادر نبوده است، معمولاً در درک فرزند جدید ناتوان است
او افزود: اگر مادر ناتنی در گذشته مادر نبوده باشد، معمولاً در درک فرزندی که از والد اصلی خود جدا شده و یا والد فوت شده است، نمی‌تواند موفق باشد، ولی اگر مادر ناتنی از قبل خودش مادر شده باشد، شاید تا حدودی بتواند این احساسات را درک کند. در هر صورت چه صاحب فرزند باشد و چه نباشد، باید به عنوان یک انسان این احساسات را طبیعی بداند و آن‌ها را درک کند.
مشاور تربیتی کلینیک دانشگاه تهران در خصوص مهم‌ترین نکته‌ای که در برقراری رابطه جدید با فرزند ناتنی باید درنظر گرفته شود، گفت: یک کودک توانایی پردازش اطلاعات را مانند یک فرد بزرگسال ندارد و به همین دلیل، اگر والد ناتنی با کودک زیر 10 سال روبه‌رو است، این نکته را در نظر داشته باشند که پردازش ذهنی این رده سنی خیلی متفاوت از سن نوجوانی است. البته مادر در ابتدا باید احساس کودک را درک کند؛ به این صورت که به کودک اجازه و زمان دهد تا بتواند خانواده جدید را بپذیرد. درواقع والد ناتنی می‌تواند از کودک بخواهد که احساساتش را بیان کند، ولی اجازه ندارد این احساسات همراه با بی‌احترامی و به صورت غیرمؤدبانه ادا شود.
فرصت بیان احساسات از طرف والد ناتنی و تنی به کودک داده شود
او با بیان اینکه والد ناتنی می‌تواند به کودک بگوید “در اینکه من را دوست داشته باشی یا نه مختاری، ولی اجازه بی‌ادبی نداری”، افزود: زمانی‌که فرصت بیان احساسات از طرف والد ناتنی و تنی به کودک داده شود، جو خانه خیلی آرام‌تر خواهد شد. درواقع با دادن این زمان به خود و کودک، زمینه شکل‌گیری ارتباط مناسب فراهم می‌شود؛ چراکه شکل‌گیری یک رابطه مناسب بین والد ناتنی و کودک نیاز به زمان، صبر، پشتکار و تلاش دارد.
قبل از ازدواج مجدد لازم است کودک را در جریان قرار دهید
این مشاور کودک ادامه داد: لازم است والد تنی قبل از ازدواج مجدد، کودک را از این جریان آگاه سازد. البته این موضوع بستگی به سن کودک هم دارد، برای مثال اگر کودک زیر 3 سال است، این موضوع زیاد برای او قابل درک نیست، اما برای کودک 4 تا 6 ساله مسئله کمی متفاوت است و ممکن است با گفتن جریان به این صورت که “به زودی دارای یک مادر جدید می‌شوی و می‌توانی او را هرطور دوست داری صدا بزنی” مسئله برای کودک بازگو شود.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: البته شیوه پردازش اطلاعات برای هر کودک متفاوت است. یک کودک ممکن است با یک‌بار گفتن کاملاً ظرفیت پذیرش شرایط جدید را داشته باشد، ولی کودک دیگر ممکن است مرتباً فراموش کند؛ پس والد تنی باید به دفعات برای او، شرایط جدید را تشریح کند. همچنین در زمان گفتن، باید صبر و توان داشته باشد تا بتواند احساسات منفی کودک را بپذیرد و بدون هیچ پرخاشگری و تندی برای او مشخص کند که در این تصمیم کاملاً قاطع و مصمم است.
والد ناتنی به آرامی و با طمأنینه خود را معرفی کند
برهان‌زاده با بیان اینکه فرزند باید از قبل مطلع باشد که قرار است چه اتفاقی رخ دهد، تأکید کرد: اگر حتی شرایط را طوری دیدید که همسر جدید می‌تواند قبل از ازدواج تعامل خوبی با کودک ناتنی داشته باشد، این رابطه را برقرار کنید و والد ناتنی به آرامی و با طمأنینه خود را معرفی کند. همچنین اگر قرار است مراسمی گرفته شود، اصراری برای حضور فرزند ناتنی در این مراسم نداشته باشید.
انتظار دوست‌داشته‌شدن از طرف فرزند ناتنی را نداشته باشید
او با بیان اینکه لازم است همسر جدید از تمام شرایط زندگی که می‌خواهد وارد آن شود مطلع باشد، اظهار داشت: لازم است والد ناتنی انتظاراتش را واقع‌بینانه کند و این نکته را در نظر داشته باشد که هیچ‌گاه نمی‌تواند جای والد اصلی کودک را بگیرد و خواهان این امر هم نباشد. نباید انتظار داشته باشد که بچه‌ها او را مادر یا پدر صدا کنند. همچنین منتظر محبت و دوست‌داشته‌شدن از طرف فرزند ناتنی نباشند؛ همیشه باید فضایی باز برای صحبت و گفت‌وگو فراهم شود که البته در این مورد باید رنج سنی کودک را نیز در نظر داشته باشیم.
احترام دوطرفه
این روانشناس افزود: همچنین وجود این تفکر در والد ناتنی که من باید یک مادر یا پدر نمونه باشم و کاملاً در خدمت کودک باشم نیز درست نیست، بلکه باید تعادل برقرار شود؛ همان‌طورکه والد اصلی از فرزندان خود احترام می‌خواهد، لازم است مادر یا پدر ناتنی هم از فرزندان ناتنی‌شان درخواست احترام داشته باشند و احترام دوطرفه بین اعضای خانواده حاکم باشد.
مشاور پژوهشکده خانواده دانشگاه شهید بهشتی در خصوص اصطلاح خانواده ترکیبی تشریح کرد: اگر زن از ازدواج قبلی‌اش دارای فرزند باشد و مرد هم از ازدواج قبلی خود دارای فرزند باشد، زمانی‌که با هم ازدواج می‌کنند و خانواده تشکیل می‌دهند، اصطلاح خانواده ترکیبی به آن‌ها تعلق می‌گیرد. در این شرایط وقتی فرزند وارد خانواده جدید می‌شود، به سختی می‌تواند با فرزندان مادر و پدر ناتنی تطابق یابد؛ چراکه از ابتدای تولد با هم نبوده‌اند و ارتباط عاطفی درستی بین آن‌ها شکل نگرفته است. همچنین والدین بسیاری از نظام‌های ارزشی مورد نظرشان را به فرزند جدید منتقل نکرده‌اند.
وجود تفاوت را در یکدیگر بپذیرید
او در پاسخ به این پرسش که چگونه یک خانواده ترکیبی می‌تواند به هماهنگی دست یابد، بیان داشت: اعضای خانواده باید وجود تفاوت را در یکدیگر بپذیرند و قبول کنند که از دو طیف متفاوت هستند. پذیرش این تفاوت‌ها باعث ایجاد احترام می‌شود و در نهایت، این احترام موجب بهبود تدریجی رابطه خواهد شد.
این مشاور ارشد با بیان اینکه والد ناتنی نباید سطح فکرخود را تا سطح فرزندان پایین بیاورد، گفت: والد ناتنی نباید عکس‌العمل‌های بچه‌گانه نشان دهد، ایجاد تنش کند و با کودکان رقابت داشته باشد، بلکه باید برای ایجاد تعادل بین خود، فرزندانش، همسر و فرزندان ناتنی، انصاف را رعایت کند.
با تصمیمات درست اعتماد کودک را جلب کنید
او ادامه داد: درواقع برخی این تصور غلط را دارند که زمانی می‌توانند یک مادر ناتنی خوب باشند که خوب غذا درست کنند، خانه را تمیز کنند و لباس‌ها را بشورند؛ درصورتی‌که زمانی می‌توانند خوب عمل کنند که بتوانند بین فرزندان به خوبی انصاف را رعایت کنند و اعتماد آن‌ها را جلب کنند.
مشاور تربیتی کلینیک دانشگاه تهران در خصوص کودکان طلاق اظهار داشت: برای کودکانی که برای مثال حضانت‌شان با پدر است و به صورت قانونی حق دارند هفته‌ای یک‌بار مادر خود را ببیند، این امکان وجود دارد که در زمان رفتن و بازگشت به خانه برای مادر ناتنی تنش‌هایی ایجاد کنند که البته لازم است مادر ناتنی با سعه‌‌صدر این تنش‌ها را تحمل کنند.
اضطراب جدایی یکی از عوامل ایجاد تنش در کودک
این استاد دانشگاه در خصوص علل این تنش‌ها تشریح کرد: اولین دلیل این است که معمولاً کودک نمی‌تواند فرد دیگر را به‌جای مادرش قبول کند؛ چراکه احساس وفاداری بیشتری به مادر اصلی خود دارد. همچنین ممکن است کودک دچار اضطراب جدایی شود؛ هم زمانی که از مادر تنی خود جدا می‌شود و به خانه پدر می‌رود و هم برعکس و این حالت و این اضطراب جدایی، تنش و خشم را به دنبال دارد.
او افزود: والدین ناتنی باید توجه داشته باشند که این کودکان به هر حال در دو خانه متفاوت با دو تربیت مختلف در حال رفت‌وآمد هستند؛ بنابراین باید تا جایی که می‌شود در طی ماندن کودک در منزل والدین، قوانین ثابتی در هر دو خانه برای تربیت فرزندان حاکم باشد.
چند نکته کلیدی در برخورد با فرزندانمان پس از طلاق
زمان مشخصی را به تنهایی خود و همسرتان اختصاص دهید
برهان‌زاده در خصوص تکنیک‌هایی که مادران ناتنی می‌توانند با رعایت آن شرایط را بهبود دهند، بیان داشت: لازم است والدین ناتنی با خودشان مهربان باشند، برای خودشان وقت بگذارند و زمان مشخصی را برای تنهایی خود و همسرشان اختصاص دهند؛ چراکه در ابتدا که فرد مخصوصاً زن وارد یک خانواده ترکیبی می‌شود، ممکن است دچار این حس کمبود شود که همسرش برای او وقت نمی‌گذارد، یا توجه بیش از حد والد تنی به فرزندانش حس حسادت زنانه او را برانگیزد.
این مشاور در خاطرنشان کرد: ممکن است والدین ناتنی در برخی از برهه‌های زمانی تحمل روحی‌شان را از دست بدهند. در این زمان وجود یک گروه حمایتی بسیار مفید خواهد بود. این گروه حمایتی می‌تواند شامل یک مادر خردمند، دوست مناسب، مشاور آگاه و یا صحبت با یک مادر ناتنی که خودش این شرایط را به خوبی پشت سر گذاشته است، باشد.
اولین باشید که نظر می دهید