به گزارش مهرخانه، قرار است در انجمن جامعه‌شناسی ایران علاوه بر کارگروه مطالعات زنان و خانواده که سال‌هاست از تأسیس آن می‌گذرد، کارگروهی برای مطالعات مردان نیز راه‌اندازی شود. این خبر از طریق سایت انجمن جامعه‌شناسی ایران منتشر شد و قرار است زمان نهایی انتخابات اعضای شورای مدیریت گروه علمی – تخصصی مطالعات مردان، آذرماه در سالن کنفرانس انجمن باشد.
در رابطه با ایده اولیه تشکیل این گروه مطالعاتی، علی‌مراد عناصری؛ دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی و ایده‌پرداز تشکیل گروه مطالعات مردان، در گفت‌وگو با خبرنگار مهرخانه گفت: ایده اولیه راه‌اندازی گروه مطالعات مردان درواقع براساس مجموعه‌ای از مطالعات میدانی که در تهران و چند استان دیگر صورت گرفته است، به‌وجود آمد.
او تشریح کرد: در جریان این مطالعات میدانی متوجه شدیم که به‌ویژه در فعالیت‌های نهادهای مدنی معمولاً نوعی ترجیح برای ارائه خدمات به زنان وجود دارد. البته این مسأله‌ای پیچیده است که نمی‌توان تک‌بعدی و به راحتی در مورد درست بودن یا نبودن آن صحبت کرد. به هر حال کسانی که در این راستا فعالیت مدنی انجام می‌دهند، منطقی برای کار خودشان دارند ولی ما بر اساس مطالعات میدانی به این نتیجه رسیدیم که باید بیشتر در مورد آن منطق، فکر و یا تجدیدنظر شود.
جای خالی پرداختن به مسائل ویژه مردان در مطالعات اجتماعی
عناصری با بیان این‌که بر اساس آگاهی مستند او، پژوهش‌های مختلف دانشگاهی و میدانی مدون در این رابطه انجام شده است که خروجی آن‌ها به طور مشخص درباره آسیب‌های اجتماعی و یا پدیدههای اجتماعی ویژه مردان مانند موضوع سربازی و یا پدیده کارتن‌خوابی و مواردی دیگر بوده است، افزود: بر اساس آن تحقیقات ما به این نتیجه رسیدیم که جای پرداختن به مواردی که ویژه مردان است خالی است و چارچوب‌های نظری که معمولاً در علوم اجتماعی ما به کار گرفته می‌شوند، بر اساس مسائل زنان سامان داده می‌شوند و کسانی هم که در امر سیاست‌گذاری علوم اجتماعی هستند، بیشتر برنامه‌ها و سیاست‌ها را به سمت سیاست‌گذاری برای زنان پیش می‌برند و معمولاً مسائل مربوط به مردان یا دیده نمی‌شوند و یا این‌که طبیعی انگاشته می‌شوند.
این دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی افزود: به عنوان مثال درباره سربازی که مختص مردان است، اصلاً به تبعات سربازی اجباری در ایران پرداخته نمی‌شود. انگار که به نظر می‌آید سربازی یک طرح کاملاًَ طبیعی است و زیاد هم نباید در مورد آن صحبت شود. درواقع مردان باید 2 سال از زندگی خود را در سربازی سپری کنند و مشکلاتی که در این مدت برایشان پیش می‌آید، مشکل شخصی خودشان است و به جامعه، به‌ویژه به کنش‌گران حوزه زنان ارتباطی ندارد. اصلاً در نظر گرفته نمی‌شود که پسران نیروی کار خانواده هستند و حتی وظایف سرپرستی دارند و سربازی امری است که به خانواده سرباز و حتی همسران آن‌ها هم مربوط می‌شود.
باید به مسائل مردان نیز به عنوان یکی از پدیدههای اجتماعی نگریست
عناصری افزود: همچنین در مورد پدیده کارتن‌خوابی، استناد می‌کنم به گزارشی در سال 94 که نسبت به زنانه‌شدن کارتن‌خوابی هشدار می‌دهد و منظور آن از زنانه‌شدن، گذر جمعیت زنان کارتن‌خواب تهران از مرز 8 درصد است و چون آمار جنسیتی است، مشخصاً این آمار 8 درصدی نشان می‌دهد که 92 درصد بقیه کارتن‌خواب‌ها را مردان تشکیل می‌دهند. ولی هیچ‌وقت هشداری در مورد آن 92 درصد نداشته‌ایم و فقط در مورد آمار کارتن‌خوابی زنان بحث و به تبعات آن پرداخته می‌شود. یعنی پژوهشگران و جامعه به جایی رسیده‌اند که حاضرند برای 8 درصد هشدار بدهند ولی توجهی به 92 درصد نکنند. می‌خواهم بگویم که گونه‌ای طبیعی‌انگاری درباره بقیه 92 درصد مردان کارتن‌خواب به‌وجود آمده و برای یک پژوهشگر علوم اجتماعی امکان‌پذیر نیست که این طبیعی‌انگاری را داشته باشد.
مسائل زنان، در سطح جامعه مطرح می‌شود
عضو انجمن جامعه‌شناسی ایران ادامه داد: به دلایل فرهنگی و به جهت ارزشی که جامعه به زنان می‌دهد و یا به جهت غلبه جریان فمینیستی در علوم اجتماعی ایران، در مجموع بیشتر، مسائل مربوط به زنان مورد توجه قرار می‌گیرد و فکر می‌کنیم این مسائل زنان است که باید بیش از همه در سطح جامعه مطرح شود و بقیه مسائل را یا طبیعی می‌دانیم و یا این‌که مقصر را مردان تلقی می‌کنیم که اصلاٌ نباید در مورد آن صحبت کنیم چون لزومی به طرح بحث آن نیست.
او افزود: موضوع دیگر بحث ورودی‌ها به دانشگاه‌ها است. به طور متوالی در دهه گذشته و در سال‌های اخیر میزان ورودی دختران به دانشگاه‌ها با اختلاف درصد معنادار و با نرخ رشد خیره‌کننده‌ای، بیشتر از وردی پسران است و این موضوع برای یک پژوهشگر علوم اجتماعی جای سؤال دارد و نمی‌توان استدلال‌هایی که مکرراً بیان می‌شود که دختران هوش بیشتر اسن یا تمرکز بیشتر دارند را تکرار کرد.
به گفته عناصری اساساً این نکته را فراموش کرده‌ایم که پسران چه بخواهند و چه نخواهد، نقش سرپرستی در خانواده را برعهده دارند و برخی از آن‌ها بایستی که به خاطر بار سنگین مسؤولیتی که در خانواده برعهده دارند ترک تحصیل کنند و در بازار کار مشغول به فعالیت شوند و این تحمیل به صورت مضاعف از طریق همسرانشان نیز اتفاق می‌افتد و در آمارها روشن است که چه اختلافی بین سطح تحصیل زنان و مردان به‌وجود آمده است. برای یک پژوهشگر اجتماعی این اختلاف‌های آماری، معنادار و هشداری برای خطرهای اجتماعی آینده است.
بررسی مسائل مردان هم به لحاظ نظری و هم به لحاظ کارکردی و میدانی
این دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی در ادامه به ایده تشکیل این گروه پرداخت و گفت: مجموعه این عوامل موجب شد که طرح راه‌اندازی گروه مطالعات مردان را به انجمن جامعه‌شناسی ایران، به عنوان نهادی که هم به لحاظ علمی و هم به لحاظ اخلاقی به نوعی وجدان جامعه محسوب می‌شود، پیشنهاد دهیم.
او افزود: در گروه‌های انجمن جامعه‌شناسی معمولاً هم به لحاظ نظری و مبنایی به موضوعات پرداخته می‌شود و هم به صورت موردی مباحثی مطرح می‌شود و ایده تشکیل این گروه نیز هم براساس مطالعات میدانی و هم براساس مطالعات دانشگاهی بوده است.
علوم اجتماعی ایران نسبت به مسائل مردان کوری خودخواسته دارد
عناصری با بیان این‌که تا به حال علوم اجتماعی ایران کمتر به صورت سیستماتیک به مسائل مردان پرداخته است و این حوزه مغفول مانده است، گفت: اساساً علوم اجتماعی ایران کوری خودخواسته نسبت به مردان داشته و عمداً بعضی از مسائل را نادیده گرفته است. مطالعات نظری در رابطه با این موضوع انجام گرفته اما به دلایلی که عنوان شد، کمتر مجال مطرح شدن در محافل علمی را یافته است و این گروه به دنبال این است که زمینه‌ای را فراهم کند که کسانی که به صورت نظری یا میدانی روی این موضوع کار کرده‌اند، بتوانند نتایج پژوهش‌هایشان را به همکاران خود منتقل کنند.
عضو انجمن جامعه‌شناسی ایران ادامه داد: من فقط پیشنهاددهنده تشکیل گروه مطالعات مردان بودم و قطعاً جمعی از پژوهشگران و مدرسان نیز به عنوان هسته اصلی این گروه همکاری می‌کنند و قرار نیست که تنها با کار دانشگاهی و نظری به این مسأله بپردازیم. ما در نظام دانشگاهی خود دارای ضعف هستیم و به جز معدود افراد، سیستم دانشگاه ما اساساً فهمی از زندگی فرودستان جامعه‌اش ندارند. به همین دلیل ما بیشتر در پی جذب افرادی در گروه هستیم که کمکی به حل مسائل جامعه بکنند و دغدغه صرفاً آکادمیک نداشته باشند.
این دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی با بیان این‌که لازم است بخشی از جامعه که اطلاعاتی در مورد آن وجود ندارد و تصمیم‌گیری‌های نادرستی در رابطه با آن اتخاذ می‌شود را به پژوهشگران بشناسانیم، خاطرنشان ساخت: اساساً مطالعات فمینیستی و جنسیتی که در اروپا و آمریکا وجود دارد، سال‌ها جلوتر از مطالعات فمینیستی در ایران است. در ایران نوع خاصی از مطالعات فمینیستی مطرح است و افرادی هم که آن را پیگیری می‌کنند تمایلی ندارند اصلاحات مراحل بعدی این جریان را مورد توجه قرار دهند. ایده مطالعات مردان در جهان مطرح است و ما هم تلاش داریم به صدای میدان خود گوش دهیم.
اولین باشید که نظر می دهید