ازدواج کم سالان در ایران آیا قانونی ست؟

اگر به قوانین فعلی ایران در باره کودکان استناد شود، گزارشهایی وجود دارد که حاکی از وجود سی هزار کودک متاهل در ایران است. الناز انصاری خبرنگار امور اجتماعی در تهران می گوید که اگرچه ارائه آمار از سوی مراجع رسمی در مواردی مانند ازدواج کودکان به آسانی انجام نمی شود ولی در خوشبینانه ترین حالتها، دهها هزار کودک در ایران تشکیل خانواده داده اند. او می افزاید که حتی برخی سازمانهای غیر دولتی آمار کودکانی که در مناطق وسیعی از روستاهای ایران تشکیل خانواده داده اند، را صدها هزار نفر می دانند. بر اساس اعلامیه جهانی حقوق کودک، تمام افراد زیر 18 سال کودک به حساب می آیند ولی بر اساس قوانین فعلی ایران، دوران کودکی دختران در 13 سالگی و پسران در 15 سالگی پایان می یابد. در همین حال بر اساس موازین شرعی پسران در پایان 15 سالگی و دختران در پایان 9 سالگی بالغ به حساب می آیند. شرایطی که تا چند سال پیش در قانون ایران نیز مندرج بود و اکنون نیز قانون راهی را برای عمل به موازین شرعی باز گذاشته است به این معنی که اگر پزشکی قانونی تایید کند که فردی از نظر فیزیکی توانایی ازدواج و تشکیل خانوده را دارد، حتی در سنین پایین تر از این ، مجوزی بنام “گواهی رشد” برای او صادر می شود. بر اساس این مجوز او می تواند ازدواج کند. محمد سیف زاده وکیل دادگستری می گوید که در اغلب موارد دادگاهها به قوانین شرعی احترام می گذارند و ممانعتی را برای دختران 9 ساله و پسران 15 ساله ایجاد نمی کنند. کارشناسان اختلاف نظر بر سر بلوغ را یکی از عواملی می دانند که برخورد قانونی با ازدواج کودکان را سخت و چه بسا ناممکن کرده است. فرشید یزدانی دبیر انجمن حمایت از حقوق کودکان می گوید که بر اساس استانداردهای جهانی فرد باید برای پشت سر گذاشتن دوران کودکی، علاوه بر بلوغ جنسی، از نظر روانی، فرهنگی، آموزشی و از نظر توانایی آغاز یک زندگی مستقل نیز شرایطی را داشته باشد. شرایطی که در قوانین فعلی ایران و نیز قوانین شرعی به آن توجه کمتری شده است. او می گوید وضعیت اجتماعی و فقر رو به گسترش در شرایط کنونی ایران این عوامل را تسهیل کرده است. در همین حال الناز انصاری خبرنگار اجتماعی می گوید که برخی عوامل فرهنگی جامعه نیز بخشی دیگر از مشکل است. او می گوید که در بسیاری از خانواده های سنتی ایرانی خصوصا در روستاها، برای ازدواج یک کودک به محض تولد تصمیم گیری می شود و معمولا دختران را به همسری غیر رسمی یکی از پسران خردسال فامیل در می آورند. کارشناسان پیامدهای منفی چنین ازدواج هایی را بی شمار می دانند. گزارشهای زیادی حاکی از آمار بالای مرگ و میر در میان مادران زیر هجده سال است. همچنین احتمال سقط جنین در چنین شرایطی چندین برابر حالتهای عادی است. کارشناسان می گویند که یکی دیگر از بارز ترین پیامدهای منفی چنین ازدواجهایی، عدم آمادگی زوج و یا یکی از آنها برای تربیت فرزند است، البته اگر پیش از آن به طلاق منجر نشده باشد.

با وجود اینکه درقانون ایران ازدواج دختران زیر سیزده سال و پسران زیر پانزده سال مجاز نیست به گفته کارشناسان، شرایطی در قانون هست که اجازه ثبت این نوع ازدواجها را فراهم کرده است. در ایران دیدگاه واحدی در باره مرز میان کودکی و بلوغ وجود ندارد بنابراین ازدواج یک کودک می تواند از دید افرادی تعبیر به ازدواج یک فرد بالغ شود. بر اساس موازین شرعی پسران در پایان 15 سالگی و دختران در پایان 9 سالگی بالغ به حساب می آیند. شرایطی که تا چند سال پیش در قانون ایران نیز مندرج بود و اکنون نیز قانون راهی را برای عمل به موازین شرعی باز گذاشته است به این معنی که اگر پزشکی قانونی تایید کند که فردی از نظر فیزیکی توانایی ازدواج و تشکیل خانوده را دارد، حتی در سنین پایین تر از این ، مجوزی بنام “گواهی رشد” برای او صادر می شود. بر اساس این مجوز او می تواند ازدواج کند.