با این وجود، برخی سایتهای اینترنتی هم وجود دارند که فعالیت‌های خود را به صورت قانونی پیگیری می‌کنند و سعی دارند تمام جوانب منطقی، روانشناختی و کارشناسانه مسئله را رعایت کنند. این سایت‌ها معمولاً به مؤسسه‌ای متصل هستند و تنها از طریق اینترنتی فعالیت نمی‌کنند، بلکه بخشی از فعالیت آنها در اینترنت است و بخش اعظم آن که شامل مشاوره و آموزش‌های مختلف است، به صورت حضوری و در فضای واقعی اتفاق می‌افتد.
مراحل همسریابی در مؤسسه فرهنگی خانواده امین
یکی از مؤسسه‌هایی که در زمینه همسریابی فعالیت می‌کند و از طریق اینترنت نیز ثبت‌نام آن انجام می‌شود، موسسه فرهنگی خانواده امین است. حدود 15 سال از فعالیت این NGO می‌گذرد و سعی دارد مشاوره و استفاده از روش‌های علمی را مبنای کار خود قرار دهد.
یکی از مشکلات بزرگی که بر سر راه ازدواج جوانان قرار دارد، انتخاب همسر مناسب است که تبدیل به یکی از چالش‌های مهم در زمینه ازدواج شده است. یکی از دلایل این مسئله به تغییر نگرش جوانان در خصوص معیارهای انتخاب همسر برمی‌گردد. با افزایش سطح تحصیلات و آگاهی‌های عمومی، معیارهای انتخاب همسر بسیار متنوع شده و مانند گذشته تنها عوامل ابتدایی مانند سن، شغل و میزان درآمد نیستند که در انتخاب افراد تأثیر می‌گذارند، بلکه فاکتورهای دیگری نظیر سطح تحصیلات، ویژگی‌های شخصیتی، نوع نگرش‌های اجتماعی و سیاسی و … نیز انتخاب افراد را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. از سوی دیگر، توقع جوانان تفاوت قابل ملاحظه‌ای با نسل‌های قبل پیدا کرده و امروزه کمتر جوانی حاضر است مانند نسل گذشته با سطح توقعات پایین دست به انتخاب همسر بزند و وارد زندگی مشترک شود.دهه هشتاد و باب‌شدن مراکز همسریابی اینترنتی
مسایلی از این دست سبب شدند جوانان برای انتخاب همسر با مشکلاتی مواجه شوند؛ به‌طوری‌که بسیاری اوقات در میان اطرافیان خود مورد مناسبی برای ازدواج پیدا نمی‌کنند. این مسایل دست به دست هم دادند تا نیازی عمومی در جامعه به وجود آید و در این میان افراد و سازمان‌های دولتی و خصوصی مختلفی تلاش‌هایی برای حل این مشکل انجام دادند؛ از آن‌جایی‌که شیوع این بحران در متولدین دهه شصت که به سن ازدواج رسیده بودند با عمومیت‌یافتن استفاده از اینترنت در کشور هم‌زمان شد، بعضی از سایتهای اینترنتی از فرصت به‌وجود آمده استفاده کردند و برخی با نیت‌های خیرخواهانه و برخی دیگر با نیت‌های سوء، اقدام به همسریابی اینترنتی نمودند.این اتفاق از ابتدای دهه 80 باب شد و مراکز همسریابی به صورت غیرقانونی در اینترنت با ذکر شماره تلفن و آدرس فعالیت می‌کردند، اما از آن‌جایی‌که این فعالیت‌های غیرقانونی سبب بروز سوءاستفاده‌هایی شده بود، مخالفت‌های زیادی را به دنبال داشت. این در حالی است که ماده 43 قانون برنامه پنجم توسعه برای ساماندهی و اعتباربخشی مراکز مشاوره متناسب با فرهنگ اسلامی و ایرانی و با تأکید بر تسهیل ازدواج جوانان و تحکیم بنیان خانواده، تأسیس مراکز و ارائه خدمات مشاوره‌ای روانشناختی و اجتماعی را نیازمند اخذ مجوز دانسته بود، اما اجرای با تأخیر این ماده قانونی، شرایط را به‌گونه‌ای پیش برد که سایتهای همسریابی بدون هیچ‌گونه نظارتی اداره شوند و افراد سودجو در آنجا به فعالیت بپردازند.
فعالیت 300 سایت غیرمجاز در زمینه همسریابی
این امر سبب شد در سال 91 مسئولان به فکر راه‌اندازی مراکز همسریابی دولتی بیفتند که زیر نظر آنها فعالیت کنند و امکان نظارت بر عملکرد این مراکز وجود داشته باشد. از سوی دیگر، قرار شد این سایت‌ها در ذیل فعالیت‌های مراکز مشاوره قرار گیرند و پروانه آنها را نظام مشاوره کشور صادر کند. همچنین قرار بر این شد تا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و پلیس فتا مسئولیت کنترل و فیلتر سایتهای بدون مجوز را برعهده گیرند. با این وجود، محمود گلزاری؛ معاون ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان در آبان ماه سال 93 از فعالیت 300 سایت غیرمجاز در زمینه همسریابی خبر داد که تحت این عنوان فعالیت‌های دیگری انجام می‌دهند.
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در زمینه ازدواج‌های اینترنتی
با توجه به دیدگاه اکثر جامعه‌شناسان و آسیب‌شناسان حوزه خانواده در خصوص آسیب‌زابودن ازدواج‌های اینترنتی، مرکز پژوهش‌های مجلس گزارشی در این خصوص آماده کرد که نشان می‌داد 2 درصد ازدواج‌ها در ایران از طریق اینترنت انجام می‌گیرد که این مسئله گویای این امر است که روابط دختر و پسر در ایران ابعاد جدیدی پیدا کرده است.
در بخشی از این گزارش که 8 آبان 1392 منتشر شده، آمده است: این شیوه همسریابی اگرچه می‌تواند به امکانی برای تسهیل ازدواج بدل شود، اما آسیب‌هایی از قبیل عدم آموزش، نظارت ضعیف، ناپایداری ارتباط در محیط مجازی و خلأ مشورت لازم تهدیداتی را از سوی اینترنت برای جوانان به‌وجود آورده است. طبق این گزارش، عمده سایتهای همسریابی فقط مکان‌هایی برای دوست‌یابی و در برخی موارد روابط نامشروع هستند. ضمن این‌که فقط از طریق خرید و فروش اطلاعات افراد به یکدیگر، گاه درآمدهای میلیاردی کسب می‌کنند.
در این گزارش آمده است: در برخی موارد بررسی‌شده که به حکم قضایی پرینت حساب‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت، رقم‌های خیلی سنگین و با تراکنش مالی بسیار زیاد و حتی میلیاردی جابه‌جا می‌شد. مثلاً تراکنش مالی در یکی از سایت‌ها روزانه حدود 12 میلیون تومان بود.
مزایای سایتهای همسریابی
وجود سایتهای همسریابی می‌تواند مزایایی داشته باشد و پاسخ‌گوی برخی از نیازهای جوانان باشد. به عنوان مثال، افرادی که بنا به دلایلی مانند عدم وجود هم‌کفو در محل زندگی، کوچک‌بودن محل زندگی، معلولیت و … قادر به یافتن همسر مناسبی در محیط پیرامون خود نیستند، می‌توانند با مراجعه به این سایت‌ها دایره انتخاب خود را در زمینه ازدواج افزایش دهند. از سوی دیگر، در صورتی‌که این سایت‌ها روانشناس و مشاور داشته باشند، هم می‌توانند در انتخاب همسر به جوانان کمک کنند و هم این‌که پس از ازدواج این مشارویم می‌توانند همراه زوج‌ها باشند و به آنها در حل مشکلات زناشویی یاری رسانند.
همچنین، امروزه با تحولات گسترده فرهنگی که اتفاق افتاده است، محیط‌های سنتی پاسخ‌گوی نیازهای جوانان نیستند و حضور این سایت‌ها می‌تواند آنها را با فردی که با شرایط و تحصیلات آنها هم‌خوانی دارد آشنا کند.
معایب سایتهای همسریابی
سایتهای همسریابی گذشته از محسناتی که دارند، دارای برخی معایب نیز هستند که این معایب سبب شده است مخالفت‌های زیادی پیرامون آنها وجود داشته باشد. برای مثال، برخی از این سایت‌ها به امر همسریابی به شکل کسب‌وکار و منبع درآمد نگاه می‌کنند و همین نگاه کاسب‌کارانه، باعث می‌شود دقت لازم را برای معرفی افراد مناسب به یکدیگر نداشته باشند. مسئله دیگری که وجود دارد این است که برخی از این سایت‌ها و مؤسسات تنها از طریق دریافت اطلاعات ظاهری و ابتدایی، افراد را به یکدیگر معرفی می‌کنند و پس از آن نیز خدمات مشاوره‌ای و روانشناختی لازم را به طرفین ارایه نمی‌دهند. در واقع برای این سایت‌ها فقط معرفی افراد به یکدیگر براساس معیارها سطحی اهمیت دارد و آن‌چنان که باید و شاید به این امر به صورت جدی نگاه نمی‌کنند.
مشکل دیگر سایتهای همسریابی این است که امکان دارد برخی از کاربران این سایت‌ها اطلاعات خود را به صورت اشتباه پر کنند که همین مسئله سبب می‌شود کارشناسان شناخت خوبی نسبت به آن فرد پیدا نکنند و براساس همین اطلاعات اشتباه او را به فرد دیگری معرفی کنند و مشکلات دیگری در این رابطه پیش بیاید.
مشکل بعدی سایتهای همسریابی این است که برخی از افراد به نیت دوست‌یابی به این سایت‌ها مراجعه می‌کنند و به صورت جدی قصد ازدواج ندارند. همچنین گاهی اوقات این سایت‌ها تبدیل به مکان‌هایی برای ترویج ازدواج موقت می‌شوند. از سوی دیگر، روابطی که از طریق این سایت‌ها شکل می‌گیرد ناپایدار است؛ زیرا افراد زمان لازم برای شناخت یکدیگر نمی‌گذارند و اگر در حین ارتباط با یک نفر با موردی مواجه شوند که ویژگی‌های بهتری دارد، به راحتی رابطه قبلی را کنار می‌گذارند و با فرد جدید ارتباط برقرار می‌کنند.
سایتهای همسریابی قانونی معمولاً به موسسه‌ای متصل هستند
با این وجود، برخی سایتهای اینترنتی هم وجود دارند که فعالیت‌های خود را به صورت قانونی پیگیری می‌کنند و سعی دارند تمام جوانب منطقی، روانشناختی و کارشناسانه مسئله را رعایت کنند. این سایت‌ها معمولاً به مؤسسه‌ای متصل هستند و تنها از طریق اینترنتی فعالیت نمی‌کنند، بلکه بخشی از فعالیت آنها در اینترنت است و بخش اعظم آن که شامل مشاوره و آموزش‌های مختلف است، به صورت حضوری و در فضای واقعی اتفاق می‌افتد.
مراحل همسریابی در مؤسسه فرهنگی خانواده امین
یکی از مؤسسه‌هایی که در زمینه همسریابی فعالیت می‌کند و از طریق اینترنت نیز ثبت‌نام آن انجام می‌شود، موسسه فرهنگی خانواده امین است. حدود 15 سال از فعالیت این NGO می‌گذرد و سعی دارد مشاوره و استفاده از روش‌های علمی را مبنای کار خود قرار دهد.
حجت‌الاسلام جعفر ساوالان‌پوراردبیلی؛ رییس این مؤسسه در گفتگو با خبرنگار مهرخانه، در خصوص نحوه فعالیت مؤسسه خود گفت: افراد متقاضی به مؤسسه یا سایت ما مراجعه و ثبت‌نام می‌کنند. در این ثبت‌نام اولیه، باید مشخصات فرد به همراه ویژگی‌هایی که در مورد طرف مقابل مورد انتظار اوست، قید شود. در این مرحله بررسی می‌شود که درخواست‌های فرد منطق دارد یا خیر و اگر این درخواست‌ها منطقی تشخیص داده شد، وارد مرحله بعدی می‌شود. بعد از ثبت درخواست، باید مدارکی مانند شناسنامه را ببینیم تا از صحت اطلاعاتی که فرد در اختیار ما می‌گذارد، مطمئن شویم. پس از ثبت‌نام، فرم‌های متناسب با فرد را به او نشان می‌دهیم و شخص، گزینه مورد نظر خود را به مشاور پیشنهاد می‌دهد. مشاور به او کمک می‌کند تا انتخاب درست‌تری داشته باشد. در اینجا با فرد تماس می‌گیریم و می‌گوییم انتخاب شدی و برای طی سایر مراحل مراجعه کن.
وی افزود: پس از پیشنهاد مشاور و پذیرش دو طرف، اولین ملاقات در مؤسسه انجام می‌شود که این ملاقات فقط به ظاهر مربوط است. پس از این ملاقات افراد فرمی پر می‌کنند و گزارش دیدار خود را به ما می‌دهند و اگر به نتیجه رسیده بودند 4- 3 روز بعد قرار ملاقات دوم گذاشته می‌شود. این ملاقات یک‌ساعته و شخصیتی است و در اینجا مشاور صحبت می‌کند. بعد از ملاقات دوم به آنها پیشنهاد می‌دهیم ملاقات خارج از مؤسسه داشته باشند. پس از آن برای ما گزارش می‌آورند و از اینجا تازه کار مشاوره‌ای آغاز می‌شود؛ یعنی از آنها تست می‌گیریم و از نظر توانمندی‌های جنسی و بیماری‌های روحی و روانی بررسی می‌شوند. اگر نتیجه مثبت بود، مادرها را می‌خواهیم و با آنها صحبت می‌کنیم. اگر مادر دختر موافقت کرد، می‌گوییم به خواستگاری بروند. بعد گزارش خواستگاری می‌خواهیم. گزارش خواستگاری که آمد می‌فرستیم آزمایش خون و بعد هم ازدواج. بعد از ازدواج هم نه ما زوج‌ها را رها می‌کنیم، نه آنها ما را رها می‌کنند؛ چون می‌دانند در تمام مراحل زندگی به کمک مشاور نیاز دارند.
پروژه همسان‌گزینی تبیان و احیای نقش واسطین امر ازدواج
سایت دیگری که در زمینه همسریابی فعالیت می‌کند سایت تبیان وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی است که فعالیت خود را در این زمینه طی تفاهم‌نامه‌ای که شهریور ماه سال جاری میان وزارت ورزش و جوانان و این سازمان منعقد شد، آغاز کرده است. سامانه همسان‌گزینی تبیان که در حال حاضر در تهران و به صورت آزمایشی انجام می‌شود، فعالیت خود را در زمینه احیای نقش واسطین امر ازدواج قرار داده و از ظرفیت‌های فضای مجازی برای این کار استفاده می‌کند.
زهره حسینی؛ مدیر پروژه همسان‌گزینی تبیان در خصوص فعالیت‌های این سامانه به خبرنگار مهرخانه، گفت: ایده این طرح این بود که شبکه‌ای از واسطین ازدواج به وجود بیاید و وساطت در امر ازدواج که در منابع دینی ما بسیار روی آن تأکید شده است، احیا شود تا به این وسیله بتوان با بهره‌گیری از روانشناسان و کارشناسان خبره، ازدواج های موفق و پایداری را رقم زد. به همین منظور شروع به شناسایی واسطین کردیم و آنها را ارزیابی و از آنها دعوت کردیم که در شبکه واسطین ما عضو شوند و با هم تعامل داشته باشند و موردهای مناسب را به هم معرفی کنند تا از این طریق، شانس ازدواج جوانان بالا رود. بعد از تشکیل شبکه واسطین، مسئله مهمی که باید به آن می‌پرداختیم، مشاوره برای واسطین، جوان‌ها و خانواده‌های آنها بود. مشاورین این شبکه کمک می‌کنند معرفی‌هایی که توسط واسطین اتفاق می‌افتد، به شکل علمی‌تر و اصولی‌تر اتفاق بیفتد و منجر به ازدواج آگاهانه و پایدار شود. اگر جوانانی باشند که واسطین را نشناسند یا به واسطه دسترسی نداشته باشند، سایت تبیان بستری را برای ثبت‌نام آنها فراهم کرده تا ثبت‌نام کنند. بعد از ثبت‌نام یک مصاحبه تکمیلی داریم، بعد پرونده آنها در جریان می‌افتد و در اختیار واسطین قرار می‌گیرد. در کنار این موارد، مشاوره و آزمون‌های روانشناسی و آموزش‌های لازم نیز در برنامه ما تدارک دیده شده است.
خوبه راضی ام